Julian Day

25 Nov 2025 - Pho Thin

ပြင်သစ်ပညာရှင် Joseph Justus Scaliger(1540-1609) သည် နှစ်များကိုရေတွက်ရာတွင် BC AD တွေထည့်တွက်စရာမလိုသော နှစ်စဉ် အပေါင်းဂဏန်းတစ်ခု သတ်မှတ်ရန် စဥ်းစားခဲ့ပြီးယခုခေတ်လူသိများသော Julian Periodကိုမိတ်ဆက်ခဲ့သည်။သူ၏Julian Periodသည် 4713 BCEဇန်နဝါရီလ 1 ရက်နေ့ UTCစံတော်ချိန် နေ့လည် 12 နာရီမှာ စတင်ပြီး နှစ်ပေါင်း 7980 ကြာမြင့်မည်ဖြစ်သည်။နှစ်ပေါင်း 7980 ကြာပြီးနောက်မှာ 1 ကနေ ပြန်စမည်ဖြစ်သည်။

တစ်ကြိမ်လျင် နှစ်ပေါင်း 7980 ရအောင် Solar cycle ,Lunar cycle (Metonic cycle) နှင့် ,Indiction cycleတို့အားအခြေခံပြီးအောက်ပါအတိုင်းတွက်ချက်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ယခုလိုတွက်ချက်ရခြင်း အကြောင်းအရင်းမှာ BC 4713 တွင် Solar cycle ,Lunar cycle (Metonic cycle) နှင့် ,Indiction cycle တန်ဖိုးအားလုံး 1 ဖြစ်နေပီး နောက်တစ်ကြိမ် နှစ်ပေါင်း 7980 အကြာ AD 3268 တွင် ထပ်မံဖြစ်ပေါ်မည်ဖြစ်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

28 (solar cycle) × 19 (lunar cycle) × 15 (indiction cycle) = 7980 years

နှစ်တစ်နှစ်၏ လက်ရှိ Julian Period တွင် ရောက်ရှိနေသော နှစ်ပါင်းကိုသိရှိနိုင်ရန် အဆင့်ဆင့်တွက်ချက်သော JavaScript Function များအားအောက်တွင်ဖော်ပြထားပါသည်။

// The position of the year within the 28 years  'Solar Cycle'.
function solorNumber(year) {
  return ((year + 8) % 28) + 1;
}
// The position of the year within the 19 years 'Lunar cycle (Metonic cycle)'.
function lunarNumber(year) {
  return (year % 19) + 1;
}
// The position of the year within the 15 years 'Indiction cycle (taxation cycle)'.
function indictionNumber(year) {
  return ((year + 2) % 15) + 1;
}
// The position of the year in current 'Julian Period'.
function julianPeriodYear(year) {
  return (
    (6916 * indictionNumber(year) +
      4200 * lunarNumber(year) +
      4845 * solorNumber(year)) %
    (15 * 19 * 28)
  );
}

Julian Day And Julian Day Number

Julian Day [JD] ဆိုသည်မှာ Julian Period အစမှ စတင်၍ တောက်လျောက်ရေတွက်လာသော စုစုပေါင်းရက်အရေအတွက်ဖြစ်သည်။ Julian Day Number [JDN] ဆိုသည်မှာ Julian Day [JD] ၏ ကိန်းပြည့်အပိုင်းဖြစ်သည်။

ပြက္ခဒိန်များကဲ့ သို့ နှစ် လ ရက် ရေတွက်ခြင်းမဟုတ်ပါ စမှတ်မှရေတွက်ခဲ့သော စုစုပေါင်းရက်အရေအတွက်သာဖြစ်သည်။ နာရီ မိနစ် စက္ကန့်များအတွက်လည်း ရက်တစ်ရက်၏ အပိုင်းကိန်း (သို့) ကိန်းပြည့်နောက်မှ ဒသမကိန်းအဖြစ်ဖော်ပြသည်။ ပုံမှန်ပြက္ခဒိန် ရက်စွဲ 25.11.2025 မနက် 00:00 နာရီအတွက် JD = 2461004.5 ဖြစ်သည်။ Julian Day [JD] စတင်ရေတွက်သည်မှာ နေ့လည်မွန်းတည့်ချိန်မှဖြစ်သည့်အတွက် 25.11.2025 နေ့လည် 12နာရီအတွက်ဆိုလျင် JD မှာ ကိန်းပြည့် 2461005 ဖြစ်မည်။ ဥပမာ JD = 2461004.5ဆိုလျင်JDN = 2461004 ဖြစ်သည်။

ရိုးရှင်းစွာဆက်တိုက်ရေတွက်ခဲ့သောကြောင့် ဖြစ်ရပ်နှစ်ခုကြားအချိန်ကာလကွာခြားမှုအားလွယ်ကူစွာတွက်ချက်နိုင်စေပါသည်။ ဂရီဂိုရီယန် သို့မဟုတ် ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်များကဲ့သို့သော ပြက္ခဒိန်များ၏ မညီညွတ်မှုများ ရက်ထပ်နှစ်များ၏ ရှုပ်ထွေးမှုများကို ရှောင်ရှားနိုင်သောကြောင့် နက္ခတ္တဗေဒနှင့် အခြားသိပ္ပံနည်းကျ အသုံးချမှုများအတွက် အသင့်တော်ဆုံးဖြစ်သည်။

Calculation of Julian Day

ကျနော်၏ ယခုမှတ်စုတွင် ဂရီဂိုရီယန် ပြက္ခဒိန် ရက်စွဲမှ Julian Day [JD] အကြား အပြန်အလှန် တွက်ချက်ခြင်းအားချရေးထားပါသည်။

1582, October

1582 အောက်တိုဘာလတွင် ကက်သလစ်နိုင်ငံအများစုတွင် ပုတ်ရဟန်းမင်းကြီး ဂရီဂိုရီ ၁၃ [Pope Gregory XIII] ၏ အမိန့်ဖြင့် ဂျူလီယန် ပြက္ခဒိန်မှ ယခုခေတ်အသုံးများသောဂရီဂိုရီယန် ပြက္ခဒိန်ကို အစားထိုးအသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံအလိုက်လက်ခံကအသုံးပြုသည့်နှစ်ကွားခြားချက်တော့ရှိသည်။ ဂျူလီယန်ပြက္ခဒိန်၏ တစ်နှစ်ကာလသည် အမှန်တကယ် Solar Year နှင့် တစ်နှစ်တွင် 11 မိနစ် 14 စက္ကန့် မျှ ကွာခြားသည်။ ရာစုနှစ်များစွာကြာလာသည့်အခါ ကွာခြားချက်ကများလာပီး ကက်သလစ် သာသနာတွင် အီစတာပွဲနေ့တွက်ချက်ခြင်း စသည်တို့တွင် ပြသနာများဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ကျနော်တို့မြန်မာပြက္ခဒိန်တွင် ကဆုန်လအတွင်း သင်္ကြန်ကျတာမျိုးဖြစ်ဖူးသည်။

ထို့ကြောင့် 1582 အောက်တိုဘာ 4 ရက်မှ 1582 အောက်တိုဘာ 15 ရက်သို့ တန်းရောက်သွားပြီး အောက်တိုဘာ 5 ရက်မှ အောက်တိုဘာ 14 ရက် 10 ရက်တာကာလကိုဖယ်ရှားလိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။ 1582 အောက်တိုဘာ 15 မှစ၍ ကျနော်တို့ ဂရီဂိုရီယန် ပြက္ခဒိန် ခေတ်ကိုရောက် ပြီလို့ဆိုနိုင်ပါသည်။ ယခုအချက်သည် Julian Day [JD] နှင့် ပြက္ခဒိန်ရက်စွဲ များအကြား အပြန်အလှန် ဆက်သွယ်မှုတွက်ချက်ရာတွင် လက်ရှိ Julian Period တစ်ခုလုံးအတွက်ခြုံငုံတွက်ချက်မည်ဆိုပါက မဖြစ်မနေထည့်သွင်းစဥ်းစားရမည်ဖြစ်သည်။ အောက်တွင် ရက်စွဲတစ်ခုသည် ဂရီဂိုရီယန် ခေတ်လား မတိုင်ခင်လားဆိုတာကို စစ်ဆေးနိုင်သော JavaScript Function တစ်ခုကိုဖော်ပြထားပါသည်။

/**
 * Check if a given date is a Gregorian date.
 *
 * A date is Gregorian if its year is greater than 1582, or if its year is 1582
 * and its month is greater than 10, or if its year is 1582, its month is 10
 * and its day is greater than 14.
 *
 * @param {number} year - The year of the date.
 * @param {number} month - The month of the date.
 * @param {number} day - The day of the date.
 * @returns {boolean} - True if the date is Gregorian, false otherwise.
 */
function isGregorian(year, month, day) {
  return (
    year > 1582 || (year === 1582 && (month > 10 || (month === 10 && day > 14)))
  );
}

Adjust Month and Year for January or February

ရက်ထပ်နှစ်များအတွက် ထပ်တိုးရက်အား ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ထည့်သွင်းကြသည့်အတွက် ဇန်နဝါရီ သို့မဟုတ် ဖေဖော်ဝါရီ လအား ပြီးခဲ့သည့်နှစ်၏ 13 လ နှင့် 14 လမြောက်လအဖြစ်သတ်မှတ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ရက်ထပ်ရက်များအတွက် ကိုင်တွယ်ရာတွင် ပိုမိုချောမွေ့သွားစေပါသည်။အဓိကအားဖြင့် ရက်ထပ်နှစ်များတွင် တစ်ရက်တိုးသော ဖေဖော်ဝါရီလအား နောက်ဆုံးထား လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။

function adjustMonthYear(year, month) {
  if (month < 3) {
    year = year - 1;
    month = month + 12;
  }
  return { year, month };
}

Jean Meeus’s Algorithm

Calculating the Julian Day [JD] from a Gregorian Date :